WN120 M

Inleiding
Op het terrein van het oude fort Dirksz. Admiraal ligt nog steeds een zeer interessant overblijfsel van de Tweede Wereldoorlog. Dit wordt gevormd door een complete luchtdoelbatterij van de Duitse Marine. Deze Marine-Flak-Batterie (M.Fl.B.) was een onderdeel van de Atlantikwall, de met bunkers uitgebouwde Duitse verdedigingslinie die in de jaren 1940 – 1945 langs de bezette kustgebieden werd aangelegd.

In de loop van 1941 werd begonnen met het plaatsen van drie zware luchtdoelbatterijen bij Dirksz. Admiraal, Erfprins en Vangdam door de marineluchtdoelartillerie, de Marine-Flak-Abteilung 808.
De reden waarom gekozen werd voor het fort om er een Flakbatterie op te plaatsen ligt in het feit dat de reeds aanwezige vestinggrachten een uitstekende rondomverdediging boden. Deze grachten vormden een prima te benutten anti-tankgracht, hierdoor was het bijna onmogelijk om het complex te benaderen.

Aanvankelijk was de M.Fl.B. Dirks Admiral bewapend met 8,8cm geschut. Vanaf oktober 1943 werd dit vervangen door 10,5cm geschut opgesteld onder 1,5cm plaatstalen koepels.

De aanduiding voor dit geschut was 10,5cm S.K.C/32 (Schnelladekanone). Deze luchtdoelkanonnen waren oorspronkelijk ontworpen voor plaatsing op schepen maar werden later ook ingezet op het land. Zij hadden een vuursnelheid van zes schoten per minuut met een maximaal bereik van 10,5km op luchtdoelen en een maximaal bereik van 15,3km op land- en zeedoelen. De plaatstalen koepels waren bedoeld als bescherming voor de geschutsbemanning om granaatscherven tegen te houden die tijdens een gevecht naar beneden vielen.


Luchtfoto Fort Dirks Admiraal midden jaren ’80 [Foto: Archief Stichting Stelling Den Helder]

De bunkers
De Duitse bunkers van de Flakbatterie zijn onder te verdelen in twee soorten.

Ten eerste de v.f. bunkers, verstärkt feldmässig. Dit zijn bunkers die gebouwd zijn van metselwerk en/of dunwandig beton.

De tweede categorie betreft de St. bunkers, Ständiger of ook wel Festungsmäßiger Ausbau genoemd. Dit zijn bomvrije bunkers van gewapend beton met een minimale wand- en plafonddikte van twee meter. Van deze bunkers zijn er voor de M.Fl.B. Dirks Admiral elf stuks gebouwd.

Deze bunkers zijn gebouwd als onderdeel van het Winterbauprogramm für den Festungsmäßiger Ausbau, beter bekend als het Winterausbauprogramm. Dit bouwprogramma vond plaats in de periode herfst 1942 – voorjaar 1943.
Opvallend aan de hier gebouwde bunkers is het feit dat een aantal muren aan de zijde waar de vijand verwacht werd zijn uitgevoerd in drie meter gewapend beton. Binnen de Atlantikwall komt dit vaker voor.

De geschutsbunkers waren rondom de vuurleidingpost (Leitstand) gebouwd, zodanig dat deze een centrale plaats binnen de opstelling had. Naast het 10,5cm geschut waren er ook twee stukken 2cm geschut geplaatst ter verdediging van laagvliegende vliegtuigen.


Een Fl243a/L401 combinatie net na de ontgraving in 1998. Op de achtergrond zijn twee verstärkt feldmäßige woonverblijven te zien. [Foto: Archief Stichting Stelling Den Helder]

(Met toestemming van de auteur overgenomen uit Lugtmeijer, J.: Luchtdoelbatterij op fort Dirksz. Admiraal.
Onderdeel van de Atlantikwall in Den Helder. (1999, Nieuw Weerdinge.)